Dünyada her yıl 600 milyon kişi besin kaynaklı hastalıklarla savaşırken, bu hastalıkların tedavisi için yıllık maliyetin 15 milyar dolar olduğu iddia ediliyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunca 20 Aralık 2018’de ilan edilen “Dünya Besin Güvenilirliği Günü”, besin kaynaklı ortaya çıkan açlık, hastalık ve problemlere dikkati çekmek emeliyle BM Besin ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) işbirliğiyle her yıl 7 Haziran’da kutlanıyor.
Bu yıl “Bilimin Işığında Eylemler” temasıyla kutlanan “Dünya Besin Güvenilirliği Günü”, besin konusunda şuurlu kararlar almada bilimin oynadığı değerli role dikkati çekiyor.
“FAO Dünya Besin Güvenilirliği Günü 2025 Raporu”na nazaran, her yıl 600 milyon kişi besin kaynaklı hastalıklarla savaşıyor.
Gıda kaynaklı hastalıkların tedavisi için yıllık maliyetin 15 milyar dolar olduğu iddia ediliyor.
Hastalıkların ekonomik boyutu, düşük ve orta gelirli ülkelerde üretkenlik kaybı ve sıhhat harcamaları nedeniyle yıllık 110 milyar doları aşıyor.
“Tükettiğimiz besin inançlı değilse hiçbir formda ona besin diyemeyiz”
FAO Türkiye Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık, “Dünya Besin Güvenilirliği Günü”nü kıymetini, FAO Türkiye’nin besin güvenilirliği kapsamındaki çalışmalarını ve çatışma bölgelerinde besin güvenilirliği mevzularını AA muhabirine kıymetlendirdi.
Selışık, besin güvenilirliği konusunda farkındalığın artması gerektiğine işaret ederek, “Tükettiğimiz besin inançlı değilse hiçbir biçimde ona besin diyemeyiz.” dedi.
Gıda güvenilirliğinin bir sürecin sonunda sağlandığını belirten Selışık, “Bir disiplin var. Hem mevzuatı, hem üretimi, hem denetim sistemini içeriyor. ve bu üçlü olmadan, o disiplini ortaya koymadan muteber gıdayı ortaya koymak mümkün değil.” diye konuştu.
Selışık, besin güvenilirliğinin sağlanmasında tüketici ayağının da kıymetine değinerek, “Aldığınız eser sahiden hijyenik olarak üretilmiş mi? Besin kodeksine uygun üretilmiş mi? Bakanlığın kontrolünden geçmiş mi? ve o zincir içerisinde her evreden geçmiş bir eser olarak rafa gelmiş mi? Bunun farkındaysanız şayet o vakit sağlam bir besin tüketiyorsunuz ve hastalık riskinden mutlaka uzaksınız demektir.” tabirlerini kullandı.
Dünyada 600 milyon insanın sıhhatinin emniyetli besin tüketemediği için tehdit altında olduğunu belirten Selışık, “420 milyon insan da emniyetli besin tüketmediği için ölüyor. En son sayılarımız bu halde. ve 5 yaşın altındaki çocukların da bu sağlam olmayan besinler nedeniyle hastalandığı, zehirlendiği ve mevtle karşı karşıya kaldığını biliyoruz. Bu sayı da yaklaşık 125 milyon. Hayli büyük bir sayı.” dedi.
Selışık, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin (SDG) gayelerinden birinin açlığa son vermek olduğunu hatırlatarak, “Açlığa son vermeyi konuşurken olağan ki besinin da muteber olmasını konuşmamız gerekiyor. Üretilen besinin bilimsel metotlarla üretilip o kontrolden, o süreçten geçip raflara ulaşmasını, tedarik zincirinde hakikat halde taşınıp, ulaştırılıp, soğuk zinciri bozulmadan o rafa ulaşmasını sağlamamız lazım.” diye konuştu.
Gıda güvenilirliğinin sağlanması için yürütülmesi gereken süreçte üretici, tedarikçi ve tüketicinin üstüne düşen sorumluluğu yerine getirmesinin elzem olduğunu vurgulayan Selışık, şöyle devam etti:
“Çiftçiyi de konuşmamız lazım. Pestisit ilacını yanlışsız biçimde kullanmazsa, çok kullanırsa, vaktinde hasat etmezse, erken hasat ederse, kalıntılarla size sunarsa, sürece boyutunda tekrar tıpkı halde o eser yanlışsız denetim edilmezse üretim sırasında ya da merdiven altı, kayıt dışı üreticiler tarafından işlenirse ve kontrolden geçmeden bir yerde satışa çıkarsa o eserin emniyetli olduğunu temin edemeyiz. Münasebetiyle da orada bir hastalıkla karşılaştığımızda bunun nereden geldiğini bile bilemeyiz.”
Selışık, besin güvenilirliğinin herkesin sorumluluğunda olduğuna işaret ederek, “Hem DSÖ hem de FAO olarak bizler bu ortak çağrıyı yapmış durumdayız. Birlikte çalışmak için de tekrar aksiyonlarımıza, farkındalıkla ilgili çalışmalarımıza devam edeceğimizi de söylemek isterim.” dedi.
“FAO-Türkiye paydaşlık programı Orta Asya ülkelerine takviye veriyor”
Türkiye’nin besin güvenilirliği konusunda Avrupa Birliği’yle uyumlu çok sağlam bir mevzuat altyapısı olduğuna dikkati çeken Selışık, “FAO-Türkiye paydaşlık programı Orta Asya ülkelerine dayanak veriyor. Zira Türkiye’de esasen besin açısından önemli bir güçlü yapı var. O tecrübesi kazandığı için Orta Asya ülkelerini bu manada önemli biçimde destekleyebilir bir hale geldi. FAO ile yapılan paydaşlık muahedesi sonucu 2006 yılında, Orta Asya Alt Bölge Ofisi haline geldik biz. Orta Asya ülkelerinde Türkiye’nin uzmanlarıyla, Tarım ve Orman Bakanlığının uzmanlarıyla besin standartlarının oluşturulması, mevzuat altyapısının oluşturulması, laboratuvar altyapısının oluşturulması konusunda çeşitli projeler yaptık. Yakın işbirliklerimiz devam ediyor.” sözlerini kullandı.
Selışık, FAO’nun Türkiye’de küçük işletmelere yönelik yürüttüğü bir öteki projeye de değinerek, şunları kaydetti:
“Özellikle tedarik zincirinde yani saklama şartları, taşıma şartları, mevcut klâsik tekniklerle üretilen eserlerin, ki bunlar da çok değerli, lakin pazarda direkt açıkta sunumu üzere durumlar kelam konusu. Halkımız doğal eserleri almayı seviyor. Hepimiz güya doğal olunca daha sağlıklı olduğunu düşünüyoruz. Maalesef bu türlü de bir yanlış algı var. Bu algının yanlışsız yönetilmesi için en azından pazara kadar inen eserin en sağlıklı, hijyenik, besin kodeksine uygun üretimini desteklemek, halk tarafını da bilinçlendirmek, yani tüketicinin de bu mevzudaki bilgisini artırmak emeliyle yürüttüğümüz, Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü ile yeni başladığımız bir proje var.”
FAO olarak Türkiye’de besin israfının önlenmesine ait bir 10 yıllık hareket planı hazırladıklarını aktaran Selışık, “Plan, FAO’nun teknik dayanağıyla hazırlandı. Dünyada aslında bu teşebbüs yeniden FAO’nun liderliğinde öteki ülkelerde de devam ediyor. Bir teknik platform da var dünyada israfın ne kadar olduğunu hesaplamaya yönelik. Ne kadarı tarlada kayıp olarak ortaya çıkıyor, ne kadarı sofralarımızda oluyor üzere. Türkiye’de de bu hususta önemli bir farkındalık oldu. Bunu da tekrar ortak projelerle yaptık.” diye konuştu.
“Çatışma bölgelerinde açlık giderek artıyor”
Selışık, Rusya-Ukrayna Savaşı ve İsrail-Filistin sıkıntısı üzere dünyadaki çatışmaların besin güvenilirliğini olumsuz etkilediğine değinerek, “Açlık o bölgelerde giderek artıyor. Zira arazi giderek kullanılamaz hale gelmiş durumda.” dedi.
Çatışma bölgelerinde yerlerin tahrip olması nedeniyle kullanılamaz hale geldiğini belirten Selışık, “Bu durumda ekilebilir alan ölçüsü düşmüş durumda. Üretim, elde edilen eser ölçüsü az ve münasebetiyle açlık giderek akut hale geliyor.” sözlerini kullandı.
Selışık, kelam konusu bölgelerde eserlerin nasıl işlendiğinin de çok değerli olduğunu vurgulayarak, “Hijyenik standart eser üretme şartları da artık kalmıyor. Zira savaş sırasında bir sürü üretim alanı tahrip olmuş durumda. Burada da FAO olarak biz tekrar çatışmanın devam ettiği ülkeler de elimizden geldiğince teknik projelere devam ediyoruz. Lakin öncelikle insani besin yardımları başka BM kuruluşları tarafından gerçekleştiriliyor.” diye konuştu.
Her şeye karşın üretimin, tarımın durmadığını kaydeden Selışık, “Yine çiftçinin zirai ilaçlarını gerçek kullanması ve üretim evresinde da standart hijyenik üretimi yapması gerekiyor. Projelerimiz aslında o bölgelerde, tekrar oradaki ofislerimiz aracılığıyla, oradaki proje takımları aracılığıyla devam ediyor.” dedi.
Selışık, çatışma bölgelerindeki açlık durumuna işaret ederek, “Çatışmaların durması, barışçıl bir ortamın oluşması hepimizin dileği. Dilerim en kısa vakitte oradaki çatışmalar son bulur.” tabirlerini kullandı.
About The Author
More Stories
Emine Erdoğan, LGS kapsamındaki merkezi imtihana girecek öğrencilere muvaffakiyet diledi Açıklaması
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın başkanlığında Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde bir güvenlik toplantısı gerçekleştirildi
Osman Sungur, Gençlerbirliği’nin Yeni Başkanı